Wysoka Góra

Najwyższe wzniesienie na terenie Republiki Litewskiej to Wysoka Góra(293,84 m n.p.m). Wysoką Górę można zwiedzić w rejonie wileńskim, nieopodal wsi Miedniki Królewskie w rezerwacie geomorfologicznym Józefowej Góry. Na szczycie góry znajdują się głaz i znacznik geodezyjny, które poświadczają jej nazwę i wysokość.

Rezerwat geomorfologiczny Józefowej Góry, który powstał w 1992 roku, ma na celu ochronę starego reliefu morenowego fragmentu masywu o powierzchni 251 hektarów. W sensie geograficznym, rezerwat jest częścią Wyżyny Miednickiej, która z kolei stanowi północno-zachodnią część Garbu Oszmiańskiego. Ukształtowanie tego terenu dosyć znacznie różni się od innych wyżyn na Litwie i jest uważane za jedne z najstarszych w kraju. Powstało ono podczas przedostatniego okresu zlodowacenia, a podczas ostatniego ponownie uległo długoletniemu zamarznięciu.

Przed około 10 do 15 tysięcy lat całą powierzchnię obecnej Litwy pokrywał lodowiec. Na krawędziach lodowca zgromadzone zostały różnorodne osady morenowe, takie jak głazy narzutowe, żwir, otoczaki, piasek i kamienie. Silne prądy wód z roztopionych lodowców wygładziły grzbiet Wyżyny Miednickiej w taki sposób, że obecnie jest on wystarczająco równy – nie rzuca się w oczy żaden jego szczyt ani wybrzuszenie.  Dlatego też, patrząc na otaczający krajobraz z wieży obserwacyjnej na szczycie Góry Wysokiej na wysokości nawet 300 m. n.p.m., trudno uwierzyć, że to najwyższy punkt na Litwie.

Co ciekawe, na Wyżynie Miednickiej nie ma jezior. Według naukowców, jeziora tu były, ale spływające wody lodowcowe odprowadziły z nich wody i zniwelowały krawędzie oraz brzegi. Obecnie główne elementy okolicznego krajobrazu to doliny, parowy, parowki i wzgórza – duże, płaskie lub grzbietowe.

Przez długi czas uważano, że najwyższym punktem na Litwie jest Józefowa Góra, która także znajduje się na Wyżynie Miednickiej, w odległości około 1 km od Wysokiej Góry.  W 2004 roku specjaliści z wydziału geodezji Wileńskiego Uniwersytetu Technicznego im. Giedymina przy pomocy nowoczesnego sprzętu mierniczego GPS dokonali pomiarów, z których wynikło, że Góra Wysoka jest o 1 metr wyższa. W rezultacie, rezerwat geomorfologiczny Józefowej Góry może poszczycić się dwoma najwyższymi szczytami na Litwie.

Wysoka Góra to obiekt przyrody o szczególnie symbolicznym znaczeniu dla Litwy, który został wydzielony spod kategorii użytków rolnych i przeznaczony do użytku turystycznego i kulturalnego. Na wzgórzu organizowane są różnego typu imprezy artystyczne oraz projekty. Ponadto, planuje się tutaj organizować obchody dnia koronacji króla Mendoga (6 lipca), Światowy Dzień Ziemi (20 marca), Światowe Igrzyska Litwinó oraz wydarzenia kulturalne związane z ekologią, etnografią i inne.

Warto dodać, że w 2006 r. podczas uroczystości zorganizowanej na Wysokiej Górze zapoczątkowano bardzo wyjątkowy projekt. Zebrano łącznie 300 tysięcy podpisów mieszkańców Litwy, które przekazano ze wzgórza wna Islandię.  Był to wyraz podziękowania wyrażony przez Litwinów wobec Islandczyków, którzy jako pierwsi uznali Litwę za niepodległy kraj po rozpadzie Związku Radzieckiego. Pisemne podziękowanie złożono na ręce prezydenta Islandii. Ten gest jakby przybliżył dwa odległe kraje, a dodatkowo ceremonia na Islandii odbyła się także na najwyższym tamtejszym wzniesieniu, Hvannadalshnúkur,o wysokości2120 m, na którym usypano symboliczną garść litewskiej ziemi.

Wszyscy odwiedzający Wysoką Górę mogą podziwiać okoliczne lasy sosnowe i dębowe oraz szczególny projekt kulturalny pod nazwą „Słoneczny krąg ludów bałtyckich”. Dla wygody turystów zamontowano ławki umożliwiające odpoczynek, miejsca parkingowe, postoje dla rowerów, wieżę widokową oraz tablice informacyjne.

Wysoka Góra w mitologii ludów bałtyckich

Nazwa góry pochodzi od słowa „Aukštojas”, tj. imienia boga ludów bałtyckich, które pojawia się w źródłach pisanych od XIV wieku. Oznacza najwyższe bóstwo niebiańskie, stworzyciela świata, twórcę zasad sprawiedliwości i moralności. Najwyższy bóg jest pierwszym, wiecznym i niemającym początku. W czasach starożytnych nazywano go na Litwie również inaczej, np. Odwieczny, Stworzyciel, Dobrodziej, Dawca życia, itd.

Aukštojas to bóg, który istniał przed stworzeniem Ziemi, gdy wszystko spowijała mgła. Pod postacią gołębia przemierzał świat i dzielił Ziemię na części. Po rozgonieniu mgieł utworzyła się ścieżka, po której stąpał bóg i pewnego razu splunął w lewą stronę.  Wówczas na wodzie pojawiło się stworzenie pod postacią człowieka. Bóg rozkazał mu zanurkować i przynieść nasiona Ziemi. Po trzeciej próbie człowiek wrócił z buzią i uszami wypełnionymi nasionami. Bóg strwożył się na widok chciwości człowieka, skarcił go, zasiał nasiona i zaczął przypatrywać się wzrostowi Ziemi.

„Słoneczny krąg ludów bałtyckich”

W 2012 roku na szczycie Wysokiej Góry zaprezentowano rzeźbę autorstwa pani Dalii Matulaitė, która nie tylko zdobi wzgórze, ale jest też symbolem, który łączy górę z pradawną historią Litwy i pradawnymi wierzeniami.

„Słoneczny krąg ludów bałtyckich” to rzeźba symbolizująca ołtarz ofiarny starożytnych ludów bałtyckich, w środku którego znajduje się korona. Sprawia wrażenie jakby nad Litwą rozpostarta korona, którą przytrzymują głowy czterech ogierów z granitu. Głowy koników żmudzkich skierowane są w cztery strony świata –strzegą korony i niosą wiadomość o niej na krańce świata.

W pracach autorstwa pani Dalii Matulaitė można zauważyć cechy sztuki ludowej oraz elementy kultury starożytnych ludów bałtyckich. Rzeźbiarka wierzy, że specjalnie stworzona rzeźba, w tak wyjątkowym miejscu, doprowadzi do zjednoczenia i połączenia ludów bałtyckich. „Słoneczny krąg ludów bałtyckich” to miejsce, w którym wszyscy potomkowie ludów bałtyckich mogą rozpalić symboliczny ogień jedności. 22 września, gdy rozbłyska ogień na wzgórzu, zapraszamy do wspólnego przesłania symbolicznej wiadomości do bałtyckich braci i sióstr w sąsiednich krajach.