Muzeum Władysława Syrokomli

Opis

Jadąc z Wilna starą trasą Wilno-Mińsk w kierunku gminy Rukojnie, na 14 kilometrze można trafić na wieś Borejkowszczyzna. Znajdujący się we wsi dworek jest związany z nazwiskiem jednego z najpopularniejszych XIX-wiecznych poetów, jacy tworzyli na Litwie. Dworek, który wówczas był własnością hrabiego Benedykta Tyszkiewicza, wynajął wraz z rodziną Władysław. Poeta, dramaturg i publicysta mieszkał w nim przez osiem bardzo twórczych lat.

W typowym litewskim drewnianym domostwie, otoczonym kwiatami i trawą, przez połowę XX wieku działała szkoła, do drugiej wojny światowej nazywana imieniem poety Władysława Syrokomli. Później w dworku otwarto bibliotekę wiejską. W 1973 roku, podczas 150. rocznicy urodzin poety, jego gabinet został przekształcony w muzeum jego imienia. Zwiedzający mogą obejrzeć meble poety, portrety, książki, które rozprowadzał, i inne jego rzeczy osobiste.

Na podwórzu dworku stoi zrobiony z kamienia młyńskiego stolik, na którym poeta stworzył niejedno swoje dzieło i przy którym przyjmował gości. Niedaleko znajduje się pamiątkowy stolik z czarnego granitu, postawiony na pamiątkę poecie w 1897 roku. Zdobi go wyryta lira i cytat z popularnego wiersza – „Wiejski liryk”.

Najbardziej twórczy okres w życiu Syrokomli przypadł właśnie na lata spędzone w Borejkowszczyźnie. Mieszkając tutaj, ten powszechnie lubiany XIX-wieczny poeta napisał aż 24 dzieła! Mówiono, że o jego nowe wiersze bili się wydawcy, którzy oferowali po 2 złote lub nawet pół rubla za każdy! Działalność literacka pozwalała Syrokomli utrzymać folwark i dużą rodzinę.

Pracownicy Muzeum Władysława Syrokomli organizują różnorodne zajęcia edukacyjne i kulturalne. W specjalnie do tego przystosowanej starodawnej piwnicy odbywają się warsztaty z ceramiki oraz nauka kaligrafii. Amfiteatr urządzony pod gołym niebem podczas corocznego festiwalu poezji i muzyki pt. „Lira Syrokomli” gromadzi poetów, literatów i fanów poezji. Centrum informacji turystycznej oferuje wycieczki po okolicach, podczas których można zapoznać się z historią i teraźniejszością południowo-wschodniej Litwy oraz pomnikami kultury na Wileńszczyźnie.

Muzeum jest otwarte od środy do niedzieli. Przed wizytą zaleca się dowiedzieć się o godzinach pracy. Muzeum znajduje się we wsi Borejkowszczyzna. Łatwo do niego dojechać samochodem albo autobusem z dworca w Wilnie.

Krótkie życie Syrokomli

Ludwik Władysław Franciszek Kondratowicz, bo tak brzmiały prawdziwe imiona i nazwisko Syrokomli, z czasem jako pseudonim artystyczny przyjął drugie imię i nazwę rodzinnego herbu Syrokomla. Artysta urodził się w 1823 r. w Smolhowie (obwód mohylewski, Białoruś). Dorastał w ubogiej rodzinie szlacheckiej i już od wczesnych lat przejawiał zainteresowanie literaturą. Mówi się, że w wieku 6 lat przeczytał 10-cio tomową antologię poezji Ignacego Krasickiego!

W wieku 21 lat Syrokomla ożenił się i w sumie doczekał się 4 dzieci. Mieszkał wówczas z rodziną we wsi Załucze, w której zaczął działalność literacką. Niestety, podczas epidemii w 1852 roku zmarła trójka jego dzieci. Po tej tragedii rodzina przeprowadziła się do Wilna, a po pół roku – do wsi Borejkowszczyzna.

Syrokomla gospodarzył na Borejkowszczyźnie, ale też często podróżował do Wilna. W swojej poezji często je wspomina. Miastu zadedykował kilka wierszy, wliczając w nie wiersz „Marcin Studzieński”

We dworku gościli przyjaciele Syrokomli z Wilna. Zaglądał do niego kompozytor Stanisław Moniuszko, pisarze, redaktorzy i wydawcy, jak również archeolog E. Tyszkiewicz i malarz W. Dmochowski.

Życie poety trwało krótko, bo mniej niż 40 lat.  Przez ten krótki okres, artysta zdążył jedna wzruszyć wiele serc. Ostatnim miejscem, gdzie chory na gruźlicę Syrokomla znalazł schronienie, był dom A. Bobiatyńskiego przy ulicy Botanicznej w Wilnie. Podczas ostatniej drogi poety na wzgórze literatów na cmentarzu na Rossie, pożegnać go zebrało się prawie całe Wilno. Przez długi czas na grobie pisarza stał zwykły sosnowy krzyż. Dopiero później postawiono mu skromny pomnik z cytatem z jednego z jego wierszy pt. „Wiejski bard”, który brzmi „Zmarł grając na lirze”.

Życie twórcze poety

Okres, jaki poeta spędził we wsi Borejkowszczyzna, był bardzo owocny i udany w jego twórczości. Mieszkając tutaj, poeta tworzył wiersze, satyry i komedie, a z łaciny przetłumaczył dzieła artystów renesansu z Polski i Litwy. Na Borejkowszczyźnie napisał swoje głośne dzieła, m. in. poemat historyczny „Margier. Poemat z dziejów Litwy”, w którym opisał bohaterstwo Litwinów podczas walk z Krzyżakami; komedię „Chatka w lesie”, którą określał kuriozalnym dramatem i wiele innych utworów. Syrokomla pisał po polsku i białorusku.

Dzięki opisom swoich podróży w pierwszych przewodnikach pt. „Podróż swojaka po swojszczyźnie” czy „Niemen od źródła do ujścia”, Syrokomla uważany jest za pioniera turystyki tego regionu. Jego opisy regionu trockiego są szczegółowe i zachęcają do głębszego zapoznania się z własnym regionem: „Obszar do badań litewskiej ziemi wielki i nieskończony jak morze. Znajdzie tu zajęcie malarz, zakochany w ziemi geolog, botanik, rolnik, historyk, a wzgórza zamkowe, zamki, kościołów ruiny znajdziesz w archiwach opisane. I poeta swój głos może wzmocnić ludowymi śpiewkami, podaniami. Wszystkich nas czeka obfity zbiór, którego wcześniej nie mieliśmy, patrząc na tą skromną, ale przyjazną twarz tej ziemi.”

W całej twórczości Władysława Syrokomli dominuje historia Litwy oraz przyroda i jej mieszkańcy. Dzieła poety są cennym źródłem historycznym XIX wieku. Miłość do ojczyzny i jej znaczenie artysta wyjaśnił poetycko nie w jednym utworze: „Wydaje mi się, że bezpośrednim wyrazem tego, co zwiemy miłością do ojczyzny, to badanie swojego regionu pod kątem historycznym, przyrodniczym, etnograficznym, archeologicznym i geograficznym. Bo jak inaczej krew swą przelewać za kraj, którego nie znasz i nie rozumiesz.”